از "سه بزرگ" اتومبیل سازی آمریکا، جنرال موتورز از همه آسیب پذیرتر به نظر می رسد.
تصمیم های استراتژیک نادرستی در دیترویت گرفته شد.
شهر دیترویت در ایالت میشیگان آمریکا به دو دلیل شهرت دارد: حضور گسترده و چشمگیر نمایندگان عمده صنعت اتومبیل سازی آمریکا، و شرکت نشر موسیقی موتاون رکوردز (Motown records).
اما این شرکت موسیقی که هنرمندانی همچون دایانا راس و استیوی واندر را به جهان موسیقی معرفی کرد مدتها پیش این شهر را ترک کرد.
اکنون صنعت اتومبیل سازی هم در صورتی که دولت فدرال کاری اقدامی برای حفظ آن انجام ندهد، چشم انداز تیره ای خواهد داشت.
از "سه بزرگ" اتومبیل سازی آمریکا، جنرال موتورز از همه آسیب پذیرتر به نظر می رسد.
این شرکت که تا گذشته ای نزدیک بزرگترین تولید کننده اتومبیل در جهان به شمار می رفت، در حال حاضر به تدریج به ورشکستگی نزدیک می شود.
هفته گذشته اخباری درباره 4.2 میلیارد دلار ضرر این شرکت در سه ماهه سوم سال 2008 منتشر شد و مسئولان این شرکت اذعان کردند که بدون سرمایه گذاری جدید، نقدینگی این شرکت در اوایل سال آینده میلادی به پایان خواهد رسید.
بیماری فراگیر
فورد، رقیب اصلی جنرال موتورز هم در شرایط بدی قرار دارد.
این شرکت هم به سرعت دارایی های خود را از دست می دهد که میزان این ضرر نزدیک به ماهیانه یک میلیارد دلار برآورد شده است.
آینده شرکت کرایسلر هم، به ویژه پس از شکست خوردن گفتگوهای همکاری و مشارکت با جنرال موتورز ، در پرده ای از ابهام قرار دارد.
اما چرا این سه شرکت در چنین وضعیت نامساعدی قرار گرفته اند؟
تردیدی نیست که بخشی از مشکل به رکود اقتصادی باز می گردد. با دشوار شدن شرایط اقتصادی، مردم و مصرف کنندگان از هزینه های خود، و به ویژه هزینه هایی همچون خرید اتومبیل تازه، می کاهند.
اتومبیل های بزرگی همچون هامر از محبوبیت پیشین خود برخوردار نیستند
از این رو است که شرکت جنرال موتورز در ماه اکتبر سال جاری 45 درصد کمتر از مدت مشابه در سال گذشته میلادی فروش داشت و فورد و کرایسلر هم شاهد کاهش بیش از یک سوم میزان فروش خود بوده اند.
معمولا در چنین شرایطی تولید کنندگان هم اقدام به کاهش هزینه های خود می کنند یا برای افزایش میزان فروش وام های ارزان قیمت در اختیار مشتریان خود قرار می دهند.
اما ارائه تخفیف از میزان سود کم می کند و بحران مالی جهانی هم فراهم کردن منابع مالی کافی برای ارائه وام را با مشکل مواجه ساخته است.
حمایت پر هزینه
اما بیماری ایالت میشیگان به مسئله ای بزرگتر از یک رکود کوتاه مدت اقتصادی مربوط می شود.
مجموعه ای دیگر از عوامل هم در وضعیت نامناسب "سه بزرگ" دیترویت نقش ایفاء می کنند: آنها هزینه موفقیت خود در در دهه های گذشته، اشتباهات استراتژیک و تا حدی هم بد شانسی خود را می پردازند.
موفقیت این شرکت ها در دهه های گذشته که به رشد آنها منجر شد به این معنا است که نه تنها آنها باید حقوق کارگران فعلی خود را بپردازند بلکه در قبال پرداخت حق بازنشستگی و بیمه بهداشت و درمان صدها هزار کارگر پیشین خود نیز مسئولیت دارند.
در سال 2007 جنرال موتورز موفق شد با اتحادیه کارگران صنعت اتومبیل ساز به توافقی دست یابد که بر اساس آن این شرکت از پرداخت 50 میلیارد دلار از تعهدات خود به کارمندان پیشین معاف خواهد شد، اما این معاهده تا پیش از سال 2010 عملی نخواهد شد، که احتمالا آن زمان برای نجات دادن این شرکت بسیار دیر خواهد بود.
این مسئله ای است که شرکتهای رقیب اتومبیل سازان آمریکایی، مانند شرکت های ژاپنی تویوتا، نیسان و هوندا با آن دست به گریبان نیستند.
هزینه ای اینچنینی باعث افزایش هزینه ساخت اتومبیل برای شرکتهای آمریکایی خواهد شد و در سالهای اخیر باعث شده است "سه بزرگ" شاهد کاهش تدریجی سهم خود از بازار و افزایش سهم تولید کنندگان آسیایی باشند.
اشتباهات استراتژیک
اما خود شرکت های آمریکایی نیز در ایجاد مشکلات خود نقش ایفاء کرده اند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این شرکت ها مرتکب اشتباهات استراتژیک عمده ای شدند.
تهاجم جدی اتومبیل سازان آسیایی به بازار امریکای شمالی در جریان دهه های 80 و 90 میلادی آغاز شد.
مصرف کنندگان به اتومبیل های کارآمدتر در مصرف سوخت اقبال نشان می دهند
آنها محصولاتی را به بازار ارائه دادند که عموما کوچکتر، کارآمدتر و پیچیده تر از اتومبیل های "بنزین خور" مورد علاقه مصرف کنندگان آمریکایی بودند.
منتقدان می گویند اتومبیل سازان آمریکایی بسیار کند به این روند واکنش نشان دادند و واکنش آنها هم با تولید اتومبیل های بزرگ تر و سنگین تر همچون وانت و اتومبیل های SUV بود.
این رویه در ابتدا و به ویژه در اواخر دهه 90 سودآور بود.
انقلاب سبز
اما چند سال بعد وقتی فروش اتومبیل های "سبز" مانند تویوتا پریوس بیشتر شد، انتقادها از استراتژی شرکت ها آمریکایی نیز افزایش یافت.
این مسئله ای بود که باب لوتز، رئیس شرکت جنرال موتورز نیز در وبلاگی در سال 2005 به آن اذعان کرد.
او نوشت: "به نظر می رسد از وقتی که ما قصد به بازار آوردن اتومبیل های بزرگتر خود را اعلام کرده ایم، مردم احساس می کنند تصمیمی غیرعاقلانه گرفته ایم."
"من اعتراف می کنم که با توجه به قیمت امروز سوخت ممکن است تصمیم ما کمی ناسازگار با شرایط جهان باشد. اما باید بگویم که این محصولات هنوز کارآمد هستند."
با این وجود در اوایل سال 2008 وقتی قیمت سوخت به طرز بی سابقه ای افزایش یافت و مردم آمریکا برای هر لیتر بنزین یک دلار پرداختند سیاست جنرال موتورز به هیچ وجه عاقلانه به نظر نمی رسید.
بازار اتومبیل های SUV سقوط کرد و مصرف کنندگان به طرف اتومبیل هایی رفتند که سوخت را با کارآمدی بالاتر مصرف می کردند.
البته بخت بد نیز در این بین نقش ایفاء کرد.
وقتی رکورد آغاز شد آمریکایی ها در میانه راه بازسازی و احیاء صنعت اتومبیل سازی خود بودند و اگر رکورد تنها دو سال بعد رخ می داد شرایط برای این سه شرکت به اندازه فعلی بد نمی شد.
جنرال موتورز، فورد و کرایسلر همچنین می توانند سرعت بسیار زیاد افزایش قیمت نفت و همزمانی آن با اوج بحران اقتصادی را بهانه قرار دهند.
اما بر سر اینکه قسمت عمده ای از مسئولیت بحران فعلی این سه شرکت بر گردن تصمیم گیرندگان انها در دیترویت است، بحث ادامه خواهد داشت.