چگونگی تامین منافع مردم و دولت در صنعت خودرو

برخی وقتی فیلم سینمایی یا سریالی می‌بینند که در آن انسانی کشته می‌شود، گاهی می‌گریند و تا ساعت‌ها پس از فیلم، غم در سینه دارند. وقتی هواپیمایی سقوط می‌کند و 200 یا 300 نفر کشته می‌شوند عزا اعلام می‌شود، اما چنانچه هر هفته اتوبوسی در جاده با کامیون برخورد کند و 30 نفر کشته شود فقط خبری در رسانه‌ها اعلام می‌شود و بس!
سالانه بیش از 250 هزار نفر در جاده‌های ایران کشته و زخمی می‌شوند و جاده‌های ایران از میدان‌های جنگ بیشتر کشته و زخمی می‌گیرد و رسانه‌ها و مسوولین خم به ابرو نمی‌آورند! راه چاره کاملا مشخص است، اما آن راه چاره به کندی تعجب آوری پیگیری می‌شود.

راه چاره مشکل توسعه سریع شبکه ریلی پر سرعت است، اما در عمل شاهد توسعه مناسب این بخش نیستیم. در 10 سال گذشته، چند کیلومتر شبکه ریلی پر سرعت احداث شد؟ ما می‌توانستیم در این مدت 10 هزار کیلومتر شبکه ریلی پر سرعت احداث کنیم، اما نکردیم. کل شبکه ریلی ایران حدود 8 هزار کیلومتر است که بخش عمده آن قدیمی، یک خطه و متعلق به پیش از انقلاب است!

قیمت و کیفیت خودرو‌های مصرفی ما

روزانه 65 میلیون لیتر بنزین در سیستم حمل و نقل جاده‌ای مصرف می‌شود. متوسط مصرف هر خودروی ایرانی در 100 کیلومتر 8 لیتر است. مهم‌ترین خودروهای تولید ایران عبارتند از سمند، پژو، پیکان، مزدا و پراید.

قیمت خودرو‌های تولید ایران نسبت به خودروهای مشابه خارجی حدود 2 برابر است. خودرو‌های جدید که در اروپا تولید می‌شوند در هر 100 کیلومتر کمتر از 5 لیتر بنزین مصرف می‌کنند. قیمت این خودرو‌های پیشرفته نیز بسیار ارزان‌تر از خودروهای تولید ایران است.

استفاده از این خودروهای کم مصرف و ارزان‌تر موجب صرفه‌جویی 30 درصدی در مصرف بنزین می‌شود. چنانچه 30 درصد مصرف بنزین کم شود به معنی 20 میلیون لیتر صرفه‌جویی در روز خواهد بود که در طول سال، برابر 7300 میلیون لیتر است. ارزش این میزان صرفه‌جویی بیش از 7 هزار میلیارد تومان در سال است.آیا صنعت خودروی ایران با همه حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های کلان که برای آن هزینه شده و می‌شود و هزینه سنگین معنوی که برای حاکمیت به علت عدم رضایت مردم ایجاد کرده و می‌‌کند، سود دهی اینچنینی دارد.

کل سود دهی واقعی ناشی از تولید در 2 شرکت خودروسازایران در سال حدود 1000 میلیارد تومان است و اشتغال 2 شرکت خودروساز ایران خودرو و سایپا حدود 35 هزار نفر است بنابراین طبق محاسباتی که انجام شد این 2 شرکت از بابت پرمصرف بودن خودروهایشان حدود 6 هزار میلیارد تومان زیان مستقیم به کشور وارد می‌کنند (جدای از هزینه‌های سنگین آلودگی بیشتر محیط زیست)‌.

اما در خصوص اشتغال در قطعه‌سازی‌ها و تعمیرگاه‌ها نکته مهمی بیان می‌شود. عده‌ای به عمد این‌گونه جوسازی نموده و در افکار مردم و مسوولین جا انداخته‌اند که اگر ایران خودرو و سایپا نباشند، صنعت قطعه‌سازی خودرو نیز از کار خواهد افتاد یا تعمیرگاه‌ها تعطیل خواهند شد. هرگز چنین نیست.

در حال حاضر با همه فشار‌های شدید مالی که خودروسازان داخلی بر قطعه‌سازان وارد می‌کنند، سالانه بیش از 200 میلیارد تومان قطعه برای شرکت‌های خارجی در ایران تولید می‌شود و چنانچه درصد کمی از حمایت‌هایی که از خودروسازان صورت می‌گیرد از قطعه‌سازان انجام شود، صادرات قطعه خودرو از ایران در کوتاه مدت به بیش از یک میلیارد دلار خواهد رسید. حمایت جدی و عالمانه از قطعه سازان به جای خودروسازان منافع سرشاری برای اقتصاد، توسعه و نوآوری و خلاقیت در کشور خواهد داشت.

از طرف دیگر چنانچه دولت از قطعه‌سازان بزرگ حمایت نموده، تعرفه واردات قطعات خودروهای جدید را به کمتر از 20 درصد برساند، آنها قادرند با واردات قطعات جدیدترین خودروها، آنها را در ایران مونتاژ و بخش قابل توجهی از قطعات را نیز در داخل تولید کنند و خودروی کم مصرف و ارزان به مردم تحویل دهند. قطعه‌سازان ایرانی فقط برای خودروسازان قطعه نمی‌سازند. بخش قابل توجهی از قطعات تولیدی آنها در تعمیرگاه‌ها استفاده می‌شوند.

تعمیر گاه‌ها نیز تا وقتی خودرو در کشور تردد می‌کند فعال خواهند بود، حال چه این خودرو‌های در حال تردد ایرانی باشند یا خارجی بنابراین ارتباط دادن اشتغال تعمیرگاه‌ها به شرکت‌های خودرو ساز سوء استفاده از امتیاز اشتغال در آن بخش است.

چنانچه خودروهای ارزان و پیشرفته خارجی با تعرفه کم وارد کشور شود مردم با هزینه کمتری قادر به خرید خودروی مناسب خواهند بود، پس احتمالا تعداد خودروهای کشور افزایش قابل توجه خواهد یافت و تعمیرگاه‌های زیادتری با توجه به تنوع زیادتر خودروها ایجاد خواهند شد. با صرفه جویی ناشی از مصرف کمتر خودروهای پیشرفته می‌توان هر ساله 3000 کیلومتر شبکه ریلی پر سرعت در کشور راه‌اندازی کرد.

شاید بهتر باشد مجلس امسال آخرین فرصت را به خودروسازان بدهد. به این ترتیب که تصویب کند طی 5 سال آینده هر سال 15 درصد از تعرفه واردات خودرو کم خواهد شد. چنانچه خودروسازان نمی‌توانند با این شرایط خود را تطبیق و ارتقاء دهند، مردم و اقتصاد ملی نمی‌توانند و حق ندارند جور آنها را بکشند و هزینه‌های هنگفت اضافه بپردازند.

حسین میر‌افضلی - جام جم