سایپا طلسم تولید خودرو ارزان قیمت را خواهد شکست؟ - مدیرعامل ایران‌خودرو: چری را هرگز فراموش نکرده‌ام!

اینها همه بحث‌هایی است که طی چند وقت اخیر به سوژه روز صنعت خودرو تبدیل شده است، ولی نتیجه‌ چیست؟ 

شاید بتوان امضای اخیر تفاهم‌نامه مشترک سایپا و پروتون را نقطه عطفی در حرکت خودروسازی و فعالیت آنها در شش ماهه یا حتی چند سال اخیر ارزیابی کرد.

سایپا به عنوان مونتاژکار محصولات شرکت‌های کیا، نیسان و سیتروئن، حال بعد از داخلی کردن پراید و پس از گذشت یک دهه و اندی، به دنبال کار مشترک و به قول مدیرعامل این شرکت، اتحاد استراتژیک رفته است و قصد دارد علاوه بر کار مشترک بر روی یک موتور، با مشارکت شرکت پرتون، خودرو ارزان‌قیمت نیز تولید کند.

به گفته بذرپاش - مدیرعامل سایپا - حداکثر یک تا 1.5 سال آینده برند این شرکت با همکاری شرکت مالزیایی عرضه خواهد شد.

البته کار مشترک به معنای واقعی با توجه به آنچه که از اعلام سایپا بر می‌آید، کار بسیار میمون و خوشایندی است و صنعت خودرو مدت‌هاست که در انتظار چنین اتفاقی به سر می‌برد؛ چیزی که تا قبل از این نه در خود سایپا و نه در هیچ کدام از خودروسازانی که دورنمای کاری‌شان، وارد و تولید کردن یک خودرو ترجیحا از یک شرکت معتبر و مونتاژ کردن آن است، دیده نشده است.

در این خصوص، پروژه ال90 با گذشت بیش از یک سال و اندی با تعهدات باقی مانده، در حالی خاطرات تلخی را برای ثبت‌نام‌ کنندگانش تداعی می‌کند که به گفته بسیاری از کارشناسان، معلوم نیست توسعه پلات‌فرم آن که هدف نهایی بزرگ‌ترین کار مشترک داخلی و خارجی خودروسازان بود، به کجا رسید. این در حالی است که گفته می‌شود کارخانه رنو، فیس لیفت (تغییر چهره ظاهری) این خودرو را نیز عرضه کرده است.

البته کار مشترک سایپا و پروتون، تا پیش از روز امضای قرارداد (جمعه 4مرداد) با اعتراض نه چندان رسمی شرکت زاگرس خودرو دنبال می‌شد که پس از تبلیغات روی این موضوع و پس از آن‌که سایپا اعلام کرد شرکت زاگرس‌خودرو نگران مونتاژ محصولات پروتون از سوی سایپا نباشد، اعتراض‌های این شرکت نیز تا حدودی فروکش کرد. ولی این پایان ماجرا نبود و اظهارات مدیر پروژه موتور ملی شرکت رقیب (ایران‌خودرو) در نمایشگاه‌ بین‌المللی خودرو مشهد - که سایپا در آن حضور نداشت - برگ جدیدی از این دفتر را ورق زد.

محمد زالی در حاشیه این نمایشگاه در حالی که قرار بود دستاوردهای ایران خودرو در عرصه‌ ملی و کارهای انجام شده درباره موتور ملی را تشریح کند، در پاسخ به سوالی گفت: "پروتون سر ایران را کلاه گذاشت. سایپا برای کار با این شرکت، تحویل گیرنده محصولات پروتون خواهد بود و بازار ایران را به مالزی واگذار خواهد کرد، زیرا چیزی برای عرضه ندارد. پروتون سراغ ما آمد، ولی چون قرار بود موتور را از ما ببرند، ادامه ندادند. به ما رکب زدند" و...

اظهارات زالی بلافاصله با واکنش وزارت صنایع و مسوولان سایپا مواجه شد؛ به طوری که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به نفی عضویت زالی در هیات مدیره ایدرو پرداخت و اظهارات وی را نشان‌دهنده دیدگاه و موضع رسمی این سازمان ندانست.

پیش از آن نیز سایپا در بیانه‌ای شدیدالحن اظهارات وی را ناشی از عدم اطلاع کافی نماینده ایران خودرو از متن قرار داد امضا شده بین دو شرکت ایرانی و مالزیایی دانسته و یادآور شده بود که تنها می‌توان یک برداشت از صحبت‌های نماینده ایران خودرو داشت و آن به خطر افتادن منافع شرکت رقیب داخلی و نه منافع ایران در قرارداد منعقد شده است.

اما گذشته از اظهارات مختلفی که در این میان مطرح شد، عده بسیاری از کارشناسان آن را تنها موجب تضعیف صنعت خودروسازی ارزیابی کردند.

در این میان اگر بخواهیم گریزی به یکی از مفاد مهمی که مدیرعامل سایپا نیز بر آن تاکید زیادی داشت بزنیم، ساخت و طراحی مشترک خودرویی ارزان قیمت بین سایپا و پروتون بود. خودرویی که قیمت آن اعلام نشد، ولی قرار است طی یک تا 1.5 سال آینده عرضه شود؛ نکته‌ای که می‌تواند اعتراض‌های شدید‌الحن ایران خودرو را نسبت به این قرارداد، در ارتباط با خود تلقی دهد. ایران خودرو که بنا به دلایل مختلف نتوانسته بود نظر مساعد وزیر صنایع و معادن را برای همکاری مشترکش با شرکت چینی چری به منظور ساخت خودرو ارزان قیمت جلب کند تا از آن طریق بتواند مرهمی بر زخم خروج پیکان از خط تولید بنهد، مذاکرات جدی‌تری را با شرکت پروتون آغاز کرده بود؛ البته این بار به نام خودرو مناسب برای کشورهای اسلامی.

یکی از مسوولان ایران خودرو که امضای قرارداد سایپا و پروتون را اشتباه دوم پس از امضای قرارداد تندر90 می‌داند، در این زمینه می‌گوید: "وقتی مدیرعامل پرتون به همراه نماینده شرکت لوتوس به ایران آمد و از شرکت تحقیقات موتور ایران خودرو بازدید کرد و طی آن به ارزیابی موتور تولیدی شرکت ایران خودرو پرداختند، نماینده شرکت لوتوس گفت که این موتور می‌تواند برای خودرو اسلامی مورد استفاده قرار گیرد."

اما بد نیست نیم نگاهی نیز به اواخر سال 1385 و اوایل سال 1386 که سال رویایی در نظر ایران خودرو برای جهشی استراتژیک در راستای فعالیت مشترک با یک کشور خارجی و تولید محصول مشترک بود، بیندازیم. ایران خودرو با هدف تولید خودرو ارزان قیمت S21 شش هزار دلاری با شرکت چری وارد مذاکره شد؛ شرکت جوانی که طی چند سال محدود فعالیت خود در سال 2007 توانسته بود مقام چهارم را بین خودروسازان چینی از جهت تیراژ تولید به دست آورد.

انجمن خودروسازان چین پیش‌بینی کرده که تولید خودرو در این کشور طی سال جاری از مرز 10 میلیون دستگاه فراتر رود، در حالی که این رقم در سال 2007 حدود 8.8 میلیون دستگاه بود. سال 2007 چری در مجموع 120 هزار دستگاه انواع خودرو به خارج از چین صادر کرد. این شرکت در سال 2007 به عنوان چهارمین خودروساز بزرگ در چین معرفی شد و فروشش در سال گذشته با 24.8 درصد رشد به 381 هزار دستگاه رسید.

در راستای همکاری با چری، ایران خودرو مذاکراتش را تا حتی آستانه تشکیل شرکت مشترک پیش برد، تا این‌که با مخالفت جدی وزیر صنایع جدید روبه‌رو شد. وی به صراحت اعلام کرد که کلنگ سایت تولید خودروی خارجی که آن زمان قرار بود در بابل باشد را به زمین نخواهد زد و حتی آن زمان این مطلب را با قاطعیت هر چه تمام به نماینده وقت مردم بابل در مجلس اعلام کرد. با این وصف، ایران خودرو نه دیگر راه پیش داشت، نه راه پس.

به گفته مدیر پروژه موتور ملی این شرکت، پیکان که در گذشته با اهداف سیاسی از خط تولید این شرکت خارج شده بود، حال جلو همکاری مشترک با شرکت‌ چینی نیز گرفته شده است.

در این رابطه سخنان کنایه‌آمیز مدیرعامل ایران‌خودرو نیز از تکنولوژی پایین شرکت‌ پروتون حکایت داشت: "ما در سال 2004 رتبه 24 را در میان 100 کشور اسلامی در اختیار داشتیم و با پروتون مالزی در یک رده بودیم، ولی در سال 2007 پروتون مالزی از 100 کشور یاد شده، خارج شد."

جدا از بحث‌های زیادی مبنی بر بی‌کیفیت بودن خودرو S21 ارزان قیمتی که ایران خودرو قرار بود اوایل امسال آن را با شرکت چری به تولید انبوه برساند، به عقیده بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، شروع این کار با توجه به روند رو به رشد شرکت چینی، می‌توانست تحولی را در صنعت خودرو کشور ایجاد کند.

مدیرعامل ایران‌خودرو پس از امضای تفاهم اولیه سایپا و پروتون در اظهار نظر جالب دیگری درباره نظرش راجع به کلید نخوردن پروژه خودرو ارزان قیمت ایران خودرو و حمایت مسوولان از پروژه ارزان‌قیمت سایپا و پروتون گفت: " امضای این تفاهم راه ما را هموار کرد. رقیب ما وارد بحث طراحی خودرویی شده که می‌تواند اتفاق خوبی برای کشور باشد. "

منوچهر منطقی در مقایسه صنعت خودرو چین و مالزی اظهار کرد: "چین قطعا از مالزی بالاتر است و ما هم باید بدانیم که وارد عرصه جدیدی شدیم که باید سرعت خود را افزایش دهیم و موانعی که در این راه بوده را همکار ما به نوعی برطرف کرده است. "

اما در ادامه وی همچنان از امید این شرکت برای همکاری با چری سخن می‌گوید: "چری را هر گز فراموش نکرده‌ام. چینی‌هایی که قرار است در آینده همه بازارها را قبضه کنند، چرا در بازار ما نباید شریک استراتژیک داشته باشند؟ ما می‌توانیم از روش‌ آنها استفاده کنیم."

وی تاکید کرد: " رفته‌ایم آن طرف دنیا پروتون را پیدا کرده‌ایم و از این شرکت موتور می‌خواهیم! این در حالی است که ما موتور 1.4 لیتری‌مان را دو سال پیش عرضه کردیم که سوابق آنها هم در شرکت سایپا موجود است. حال چرا دو خودروساز داخلی نباید به طور مشترک روی آن کار کنند؟"

او خاطرنشان کرد: "سایپا همین کاری را که با کشوری با فاصله 8 هزار کیلومتر دورتر از ما انجام داد، می‌توانست با ما انجام دهد؛ البته با این شرط که هر کدام محصول خود را عرضه کنیم؛ یعنی همان کاری که پژو و سیتروئن انجام دادند."

به نظر می‌رسد در این میان آن‌چه که از اهمیت ویژه برخوردار است، مبحث خودرو ارزان‌قیمت است. زیرا همانطور که کارشناسان نیز تحلیل می‌کنند، هدف اصلی سایپا از همکاری با پروتون، در مرحله نخست، دستیابی به تولید خودرو ارزان‌قیمت برای در اختیار گرفتن بازار بکر و پرتقاضای آن است و در مراحل بعد دسترسی به تکنولوژی‌های روز که با آنچه در بالا گفته شد، نمی‌توان آن را چندان منطقی دانست. از سوی دیگر، ایران‌خودرو نیز که با توجه به خلاء پیکان در سبد محصولاتش داعیه‌دار تولید خودرو ارزان‌قیمت شده، از اتفاقات سال گذشته و امسال به نوعی آزرده خاطر شده است. از دید آنان، در شرایطی سال گذشته با کلنگ‌زنی خودرو خارجی در کشور مخالفت و استدلال آن نیز خارجی بودن خودروساز چینی عنوان شده بود که مالزی یک کشور خارجی و پروتون نیز یک شرکت خارجی محسوب می‌شود.

ایسنا